Ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech to jedno z podstawowych świadczeń, które zapewnia dostęp do profesjonalnej opieki medycznej w tym kraju zarówno na co dzień, jak i w przypadku nagłych zdarzeń losowych. W niektórych państwach, w tym w Niemczech tego rodzaju ubezpieczenie jest obowiązkowe. W przypadku dłuższych pobytów na terenie tego kraju ubezpieczenie podróżne na pewno nie wystarczy. Każda osoba mieszkająca w Niemczech jest zatem zobowiązana do wykupienia takiego ubezpieczenia.
Potrzebujesz pomocy w uzyskaniu ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech?
Kogo dotyczy obowiązkowe niemieckie ubezpieczenie zdrowotne?
Ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech jest obowiązkowe dla każdej osoby mieszkającej na terenie tego kraju. Konieczność ta dotyczy także osób, które planują dłuższy pobyt za zachodnią granicą. Ponadto opłacanie na terenie Niemiec składek na ubezpieczenie zdrowotne leży w obowiązku wszystkich osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą (Gewerbe). Polscy przedsiębiorcy, którzy założyli Gewerbe w Niemczech, powinni pamiętać o tym, że ubezpieczenia z Polski są niewystarczające, nawet jeśli zawierają klauzulę podjęcia pracy za granicą. To samo dotyczy europejskiej karty EKUZ wydawanej przez NFZ – ona również nie stanowi odpowiedniego zabezpieczenia.
Ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech – prywatne czy państwowe?
W Niemczech, podobnie jak w Polsce, są dwa rodzaje ubezpieczeń zdrowotnych: prywatne oraz państwowe. Warto dodać, że decydując się na ubezpieczenie państwowe, każda osoba ma prawo do samodzielnego wyboru kasy chorych spośród dużej liczby dostępnych na terenie tego kraju instytucji. Takie rozwiązanie praktykowane jest jeszcze zaledwie w dwóch europejskich państwach: Holandii oraz Szwajcarii.
Państwowe ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech
Gesetzliche Krankenkasse (GKV), inaczej zwane także Krankenversicherung, jest niemieckim państwowym ubezpieczeniem zdrowotnym, stanowiącym odpowiednik polskiego NFZ. Jest to najpopularniejsza forma ubezpieczenia w Niemczech. Dostawcami państwowego ubezpieczenia zdrowotnego jest aż około 200 instytucji zlokalizowanych na terenie tego kraju. Wydaje się być to liczba, która wygeneruje konkurencję i różne ceny. Jednak przepisy prawne dotyczące ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech zabraniają ustalać ubezpieczycielom stawek wyższych niż te narzucone przez państwo. Najczęściej wybieranym przez obcokrajowców dostawcą jest AOK, który oferuje usługi w aż 16 językach.
Państwowe ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech może uzyskać każdy, kto:
– jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę;
– jest studentem;
– jest samozatrudniony i posiada dochody;
– jest zarejestrowany jako bezrobotny.
Ostatni punkt dotyczy jednak tylko mieszkańców niektórych państw.
Prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech
Tzw. Private Krankenversicherung, czyli prywatne ubezpieczenie zdrowotne oferuje zakres świadczeń podobny (czasami lepszy) do ubezpieczenia państwowego, jednakże ma jedną zasadniczą zaletę – czas oczekiwania na wizytę jest znacznie krótszy. Tego rodzaju ubezpieczenie cechuje się także innym modelem składek, których wysokość uzależniona jest od wybranych świadczeń. Posiadając prywatne ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech, sami decydujemy bowiem, jakie świadczenia ma ono zawierać. Wysokość naliczanych składek jest ponadto uzgadniana z uwzględnieniem wieku, stanu zdrowia i przebytych chorób, które są weryfikowane przez ubezpieczyciela. Studenci, urzędnicy oraz osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą (Gewerbe) mogą ubezpieczyć się w Niemczech prywatnie niezależnie od wysokości dochodów. W przypadku osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę – minimalne wynagrodzenie umożliwiające skorzystanie z tego rodzaju świadczenia powinno wynosić 64 350 euro brutto rocznie.
W Niemczech można wykupić również dodatkowe ubezpieczenie prywatne, które pokryje więcej ewentualnych sytuacji chorobowych. Dotyczy to m.in. wymiany zębów, która jest refundowana tylko w pewnej części, oraz okularów i szkieł kontaktowych, jednak aby ich koszt został pokryty, muszą zostać spełnione określone warunki.
Ubezpieczenia zdrowotne w Niemczech a niemieckie świadczenia
Elterngeld a ubezpieczenie zdrowotne
Elterngeld to świadczenie dla rodziców, które jest wypłacane przez państwo. Każdy rodzic wychowujący niepełnoletnie dziecko może starać się o to świadczenie, jeśli nie jest w stanie wykonywać pracy w większym wymiarze godzin niż pół etatu. Zasiłek wychowawczy może być wypłacany już od momentu narodzin dziecka i w większości przypadków wynosi od 65% do 67% dochodów uzyskanych przez rodzica przed narodzinami potomka. Minimalna kwota świadczenia to 300 euro, a maksymalna, o jaką można się ubiegać, wynosi 1800 euro. Pobierając Elterngeld i będąc jednocześnie ubezpieczonym na podstawie państwowego ubezpieczenia zdrowotnego, z reguły płaci się wówczas najniższą możliwą składkę. Jeśli natomiast matka dziecka nie pracuje ani nie pobiera zasiłku wychowawczego, na czas urlopu macierzyńskiego (niem. Elternzeit) jest zwolniona z opłacania składek. Ta sama zasada działa w sytuacji, gdy matka dziecka jest ubezpieczona przy mężu.
Emerytura z Niemiec a ubezpieczenie zdrowotne
Przepisy Unii Europejskiej stanowią, że osoby, które mieszkają w Polsce i otrzymują emeryturę zarówno z Polski, jak i Niemiec, podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu na terenie naszego kraju. Sytuacja ta zmienia się w przypadku, gdy ktoś mieszka w Polsce, ale otrzymuje świadczenie emerytalne tylko z Niemiec. Wówczas obowiązuje prawo niemieckie. Dotyczy to przede wszystkim osób, które pracowały przez określony czas za zachodnią granicą, ale na czas emerytury decydują się powrócić do ojczystego kraju. Chcąc zapewnić sobie ubezpieczenie zdrowotne w Polsce, należy powiadomić dotychczasową ubezpieczalnię o planowanym powrocie do kraju i złożyć wniosek o specjalny formularz E121.
Podwójne ubezpieczenie zdrowotne w Polsce i Niemczech – czy się opłaca?
W Unii Europejskiej działa tzw. zasada podlegania wyłącznie jednemu ustawodawstwu. Oznacza to, że na terenie UE można pracować w kilku krajach członkowskich jednocześnie, jednak tylko jedno państwo ma obowiązek pobierać składkę na ubezpieczenie zdrowotne. Ubezpieczenie to obowiązuje w kraju, w którym dana osoba przebywa na stałe i uzyskuje dochody ze stosunku pracy. Za ubezpieczenie zdrowotne odpowiada zatem państwo, które stanowi miejsce zamieszkania, bez względu na obywatelstwo osoby korzystającej z tego świadczenia. Z tego powodu nie warto dublować ubezpieczenia zdrowotnego – wystarczy mieć je na terenie państwa, w którym się mieszka. W Niemczech jest to szczególnie ważne, ponieważ ubezpieczenie zdrowotne jest tam ustawowym obowiązkiem dla każdej osoby.
Polskie ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech
Zgodnie z przepisami dot. koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego osoba, która jest ubezpieczona zdrowotnie w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej niż kraj, w którym mieszka, ma prawo do pełnego zakresu świadczeń w tym państwie. Do korzystania ze świadczeń uprawnia dokument S1 wydawany przez instytucję ubezpieczeniową kraju, w którym realizowane jest ubezpieczenie. W celu uzyskania wskazanego dokumentu należy złożyć odpowiedni wniosek wraz z zaświadczeniem o zmianie miejsca zamieszkania na adres niemiecki, które wydawane jest przez odpowiedni oddział ZUS.
Niemieckie ubezpieczenie w Polsce
Pracując i mieszkając na co dzień w Niemczech, należy posiadać ubezpieczenie zdrowotne na terenie tego kraju. Przed tymczasowym powrotem do Polski, czyli przyjazdem jedynie na określony, krótki czas, trzeba wyrobić Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego. Dokument ten uprawnia bowiem do korzystania z niezbędnych świadczeń zdrowotnych podczas tymczasowego pobytu w Polsce. Jeśli natomiast ktoś decyduje się na powrót do Polski na stałe, musi pamiętać o uprzednim poinformowaniu o tym fakcie niemieckiej kasy chorych i ewentualnym zakończeniu członkostwa. Może zdarzyć się również, że celem przyjazdu do Polski jest uzyskanie świadczeń zdrowotnych (np. w ramach planowanego zabiegu). Wówczas przed przyjazdem należy zaopatrzyć się w dokument S2 (dawny formularz E112), który potwierdza prawo do planowanego leczenia w państwie UE innym niż kraj, w którym dana osoba jest ubezpieczona (w tym przypadku w Niemczech).
Przeniesienie ubezpieczenia zdrowotnego z Polski do Niemiec – jak to zrobić?
W przypadku zmiany ustawodawstwa polskiego na niemieckie należy pamiętać o tym, by składki na ubezpieczenie zdrowotne nie były odprowadzane jednocześnie do dwóch systemów ubezpieczeniowych. Istnieje przy tym możliwość, aby po zmianie miejsca zamieszkania zachować prawo do ubezpieczenia zdrowotnego z Polski. W tym celu należy złożyć wniosek o wydanie dokumentu przenośnego S1 „Rejestracja w celu objęcia opieką zdrowotną”, który potwierdza ubezpieczenie zdrowotne z NFZ za granicą.
Należy jednak pamiętać, że osoba, która podjęła pracę lub założyła własną działalność gospodarczą w Niemczech, nie może jednocześnie korzystać z polskiego ubezpieczenia zdrowotnego (do nielicznych wyjątków należą jedynie pracownicy delegowani i osoby zatrudnione w służbie cywilnej lub dyplomacji).
Wypowiedzenie ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech – czy to możliwe?
Wypowiedzenie ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech jest nie tylko możliwe, ale nawet konieczne. Niedopełnienie tej formalności powoduje bowiem automatyczną zmianę świadczenia na tzw. obligatoryjne ubezpieczenie zdrowotne z dobrowolnym członkostwem. W takim przypadku każdy dobrowolny członek jest zobowiązany do samodzielnego opłacania składek, których wysokość wynosi 150-700 euro miesięcznie. Aby uniknąć ryzyka powstania zadłużenia w niemieckiej kasie chorych, warto samodzielnie wypowiedzieć członkostwo. W tym celu należy wystosować pisemne wypowiedzenie do odpowiedniej instytucji. Potwierdzenie tego faktu należy następnie przedłożyć w nowej kasie chorych. Jeśli natomiast osoba chce całkowicie zrezygnować z ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech, powinna ująć to w wypowiedzeniu, dostarczając zaświadczenie o wymeldowaniu (można je dostać w biurze meldunkowym).
Ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech – najczęściej zadawane pytania
Pierwszą kwestią, o której należy bezwzględnie pamiętać, jest niezwłoczne poinformowanie odpowiedniego zakładu ubezpieczeń zdrowotnych o rozwiązaniu stosunku pracy i zmianie statusu. Dotyczy to zarówno osób posiadających ubezpieczenie państwowe, jak i prywatne.
Bezrobotne osoby, które dotychczas miały ubezpieczenie państwowe i otrzymują zasiłek dla bezrobotnych Arbeitslosengeld I lub II, nadal pozostają w niemieckim systemie państwowego ubezpieczenia zdrowotnego. Również osoby, które nie pracują i nie otrzymują żadnych zasiłków tego typu, mogą skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia, którego minimalna składka wynosi ok. 155 euro.
Natomiast w sytuacji, gdy bezrobotna osoba dotychczas posiadała prywatne ubezpieczenie zdrowotne, po utracie pracy powinna zdecydować, czy chce przejść do ustawowej kasy chorych, czy nadal pozostać przy prywatnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Kwestia ta jest w Niemczech determinowana przez wiek bezrobotnego: osoby powyżej 55. roku życia mają obowiązek pozostać w systemie prywatnego ubezpieczenia zdrowotnego.
Ubezpieczenie zdrowotne w Niemczech jest obowiązkowe. Dotyczy to każdej osoby, która mieszka i uzyskuje dochody na terenie tego kraju. Polacy wyjeżdżający na emigrację zarobkową do naszych zachodnich sąsiadów również powinni dopełnić tej formalności.
Osoby zatrudnione w Niemczech, które są ubezpieczone w państwowej kasie chorych, nie muszą posiadać meldunku na terenie tego kraju. Sytuacja ta zmienia się w przypadku osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą (Gewerbe), które chcą ubezpieczyć się w prywatnej kasie chorych (private Krankenversicherung). Wówczas muszą być one zameldowane w Niemczech.
Osoby, które mieszkają w Niemczech i korzystają z ustawowego ubezpieczenia zdrowotnego, mają możliwość bezpłatnego ubezpieczenia pozostałych członków rodziny w ramach rodzinnego ubezpieczenia zdrowotnego (niem. Familienversicherung). W zakresie tego ubezpieczenia istnieje możliwość ubezpieczenia dzieci do 23. roku życia, pod warunkiem, że jeszcze nie pracują. Jeśli dziecko wciąż się uczy, wówczas granica wieku wynosi 25 lat. Chęć skorzystania z takiego świadczenia musi zostać zawnioskowana w formie dokumentu z wszystkimi niezbędnymi danymi do odpowiedniej kasy chorych. Jeśli natomiast osoba mieszkająca na terenie Niemiec chciałaby ubezpieczyć dziecko przebywające na stałe w Polsce, wówczas potrzebny jest formularz E109.
W Niemczech obowiązuje zasada, że po wypowiedzeniu umowy o pracę bezrobotny pozostaje ubezpieczony w ustawowej kasie chorych przez jeden miesiąc, bez konieczności opłacania składek. Od kolejnego miesiąca obowiązek ten leży po stronie Agentur für Arbeit. Jeśli natomiast bezrobotny przy zwolnieniu z pracy otrzymuje odprawę, zwykle ma obowiązek samodzielnego opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne do czasu wypłaty świadczeń z odpowiedniego urzędu pracy. Z kolei w przypadku ubezpieczenia prywatnego bezrobotny ponosi te koszty do czasu rezygnacji ze świadczenia i przejścia do ustawowej kasy chorych.